Tháng 10/1945, Ty Lao động Thành phố Nam Định được thành lập do đồng chí Trần Văn Mạc làm Trưởng ty (từ năm 1945 đến 1953, thành phố Nam Định thuộc Ủy ban Kháng chiến Hành chính Liên khu III). Tỉnh Nam Định có Phòng Lao động. Công tác cứu tế xã hội trong thời gian này do Ty Lao động thành phố Nam Định và Phòng Lao động tỉnh Nam Định đảm nhận.

Năm 1947, Ty Thương binh cựu binh được thành lập theo Sắc lệnh số 10/SL ngày 3/10/1947 của Chủ tịch Chính phủ Việt Nam Dân chủ cộng hòa. Bộ máy ngành Lao động và ngành Thương binh-Cựu binh Nam Định thời kỳ này gồm có hai bộ phận: Ty Lao động và Ty Thương binh-Cựu binh. Ty Lao động thành phố Nam Định trực thuộc Sở Lao động Liên Khu III do đồng chí Trần Văn Mạc làm Trưởng ty; Ty Lao động tỉnh Nam Định do đồng chí Phan Đình Truy làm Trưởng ty.

Từ năm 1949-1952 gọi là Ty Lao động Nam Thái (Nam Định – Thái Bình)

Năm 1953, Ty Lao động Nam Thái chia thành hai phòng: Phòng Lao động Nam Định và Phòng Lao động-Thái Bình thuộc khu Lao động Liên Khu III. Ty Thương binh – Cựu binh Nam Định do điều kiện chiến tranh và là địa phương có 90% là vùng tạm chiếm nên chưa có điều kiện thành lập, phụ trách công tác thương binh – tử sỹ do một cán bộ Ủy ban Kháng chiến hành chính tỉnh đảm nhận.

Từ năm 1954 đến tháng 8/1957, Cơ quan lao động ở Nam Định gồm Ty Lao động thành phố và Phòng Lao động tỉnh. Ty Lao động Nam Định được thành lập vào đầu năm 1957 trên cơ sở sáp nhập Ty Lao động thành phố Nam Định và Phòng Lao động tỉnh Nam Định.

Tháng 12/1954, Ty Thương binh – Cựu Binh Nam Định thành lập, từ tháng 5/1959 đổi tên là Phòng Dân chính- Thương binh.

Năm 1963, Phòng Dân chính – Thương binh đổi tên thành Ban Tổ chức và Dân chính

Năm 1966, đổi là Ban Thương binh – Xã hội; cấp huyện có Phòng Lao động, Phòng Tổ chức và Dân chính làm nhiệm vụ lao động, tiền lương và thương binh – xã hội.

Ngày 04/5/1965, Ty Lao động Nam Định và Ty Lao động Hà Nam sáp nhập thành Ty Lao động Nam Hà; Ban Thương binh – Xã hội Nam Định sáp nhập với Ban Thương binh – Xã hội Hà Nam thành Ban Thương binh – Xã hội Nam Hà.

Ngày 27/12/1975, hai tỉnh Nam Hà và Ninh Bình hợp nhất thành tỉnh Hà Nam Ninh.

Năm 1982, Ty Lao động Hà Nam Ninh đổi thành Sở Lao động tỉnh Hà Nam Ninh

Từ năm 1982 – 1987, Ty Thương binh – Xã hội gọi là Sở Thương binh – Xã hội tỉnh Hà Nam Ninh.

Năm 1987, hợp nhất Sở Lao động và Sở Thương binh – Xã hội thành Sở Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Hà Nam Ninh.

Năm 1991, Thực hiện phân định, điều chỉnh lại địa giới hành chính một số tỉnh, trong đó chia tách tỉnh Hà Nam Ninh thành hai tỉnh: Nam Hà và Ninh Bình. Tỉnh Nam Hà được tái lập. Sở Lao động-Thương binh và Xã hội Nam Hà có trụ sở tại thành phố Nam Định

Tháng 6/1995, Bảo hiểm xã hội tách ra khỏi Ngành Lao động – Thương binh và Xã hội.

Năm 1996, Thực hiện phân định, điều chỉnh lại địa giới hành chính một số tỉnh, trong đó chia tách tỉnh Nam Hà thành hai tỉnh: Nam Định và Hà Nam. UBND tỉnh Nam Định ra Quyết định số 171/QĐ-UBND ngày 15/5/1996 về việc kiện toàn bộ máy và các phòng chuyên môn nghiệp vụ của Sở Lao động-Thương binh và Xã hội tỉnh Nam Định.

Năm 2008, UBND tỉnh giải thể Ủy ban dân số và gia đình và chuyển chức năng và tổ chức về bảo vệ chăm sóc trẻ em (kể cả quỹ bảo trợ trẻ em) về Sở Lao động – Thương binh và Xã hội theo Quyết định 519/QĐ-UBND ngày 13/3/2008. Bổ sung chức năng quản lý nhà nước về bình đẳng giới cho Sở Lao động – Thương binh và Xã hội theo Nghị định 70/2008/NĐ-CP ngày 04/6/2008 của Chính phủ. Tiếp nhận, quản lý trực tiếp và toàn diện đối với các Trường Trung cấp nghề từ Sở Công nghiệp, Sở Giáo dục và Đào tạo, UBND huyện Ý Yên; thành lập Chi cục Phòng, chống tệ nạn xã hội trên cơ sở tách ra từ Phòng Bảo trợ và Phòng chống tệ nạn xã hội.

Tháng 04/2009, Sở Lao động-Thương binh và Xã hội tỉnh Nam Định hoạt động theo bộ máy tổ chức quy định tại Quyết định số 22/2008/QĐ-UBND ngày 29/10/2008 của UBND tỉnh Nam Định trong giai đoạn này Sở có 09 phòng nghiệp vụ, 01 chi cục và 9 đơn vị sự nghiệp.

Năm 2017, UBND tỉnh chuyển chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước về giáo dục nghề nghiệp từ Sở Giáo dục và Đào tạo về Sở Lao động - Thương binh và Xã hội theo Quyết định số 777/QĐ-UBND ngày 19/04/2017; Tiếp nhận, quản lý trực tiếp và toàn diện đối với các 02 Trường Trung cấp từ Sở Giáo dục và Đào tạo; trong giai đoạn này Sở có 09 phòng nghiệp vụ, 01 chi cục và 11 đơn vị sự nghiệp

Năm 2019, UBND tỉnh có quyết định sát nhập, hợp nhất một số đơn vị sự nghiệp thuộc Sở; đến năm 2020, Sở chỉ còn 04 đơn vị sự nghiệp thuộc Sở;

Năm 2021, UBND tỉnh có quyết định chuyển 01 Chi cục thuộc Sở thành phòng chuyên môn nghiệp vụ và ổn định bộ máy tổ chức cho đến nay.